Littekens: de beste behandeling bij elk type littekenweefsel

Littekens zijn er in vele soorten en maten en vrijwel iedereen heeft wel één of meerdere littekens. Gelukkig genezen littekens vaak goed en zijn ze met het verstrijken van de tijd meestal nauwelijks meer zichtbaar. Maar wat als er sprake is van een slechte genezing en de vorming van veel littekenweefsel? Dan kun je kiezen voor een behandeling om het litteken te vervagen. Op deze pagina lees je alles over de verschillende types littekens en welke behandelingen er mogelijk zijn.

Wat is een litteken eigenlijk?

Een litteken is de reactie van je lichaam op een beschadiging van de huid. Littekens kunnen op zeer uiteenlopende manieren ontstaan.

Dit zijn de meest voorkomende oorzaken voor het ontstaan van littekens:

• Huidbeschadiging door een scherp voorwerp of wapen.
• Brandwonden door vuur, hete vloeistoffen of hete voorwerpen.
• Krassen of beten van dieren.
• Medische aandoeningen die de dikte van de huid veranderen, zoals scleroderma.
• Huidaandoeningen zoals acne en waterpokken.

Waarom zijn sommige littekens groter dan anderen?

Littekens kunnen op verschillende manieren genezen. Hoe deze genezing verloopt, heeft een grote invloed op het uiteindelijke uiterlijk van het litteken.

Een goed genezend litteken

Bij een goed genezend litteken is er gedurende enige maanden sprake van een verdikking en een rode kleur. Hierna vervaagt het litteken geleidelijk. Vaak is er na één jaar weinig meer dan een witte vage streep te zien.

'Overactieve' genezing

Niet alle littekens genezen goed. Soms is er sprake van een overactieve genezing. Het litteken is dan dikker en roder en kan zorgen voor pijn en jeuk.

Hoe groot en hoe zichtbaar het litteken uiteindelijk wordt hangt af van de genezing en van verschillende andere factoren, zoals:

De leeftijd en de kwaliteit van de huid
Kinderen en jong-volwassenen hebben een elastischer huid waardoor wonden vaak sneller en beter herstellen. Soms is dit gunstig, maar soms juist ook niet. Bij sommige jongen mensen wordt te veel nieuwe huid aangemaakt waardoor de littekens onnodig groot worden.

De omvang en grootte van de beschadiging
Hoe groter de wond, hoe groter het litteken vaak wordt.

Genetische factoren die de wondgenezing beïnvloeden
Of en hoe goed een litteken zichtbaar zal zijn hangt voor een groot deel af van je genetische achtergrond. Zijn er veel mensen in je familie die last hebben van litteken weefsel? Dan is de kans groter dat je zelf ook een meer dan gemiddeld aantal littekens zult oplopen in je leven.

Je afkomst en huidskleur
Ook je afkomst is van belang. Mensen met een donkere huid hebben bijvoorbeeld een grotere kans op de vorming van bepaalde types littekens, zoals hypertrofische littekens en keloïden. Bij mensen met een hele lichte huidskleur zijn littekens daarentegen vaak weer duidelijker zichtbaar doordat ze meer contrasteren met de huidskleur.

De locatie waar de beschadiging optreedt
Niet al het huidweefsel is even gevoelig voor littekenvorming. Littekens die aanwezig zijn op stukken huid die veel bewegen, zoals over gewrichten of de rug, kunnen makkelijk worden opgerekt en hierdoor groter worden.

Medicijngebruik
Sommige medicijnen vergroten de kans op littekenvorming of ondermijnen het herstelproces van de huid.

De meest voorkomende types littekenweefsel

Er zijn verschillende types littekens die allemaal hun eigen oorsprong en behandeling hebben. Dit zijn de meest voorkomende types littekens met per type de beste behandelingen.

Platte, goed genezende littekens

Platte littekens zijn de meest voorkomende littekens. Vaak genezen deze littekens goed. Binnen een jaar na het ontstaan zijn ze meestal al amper zichtbaar meer.

Een goed genezend litteken heeft in principe geen behandeling nodig. Wel is het verstandig om het litteken met een hydraterende crème in te smeren.

Ben je na genezing toch niet tevreden over het uiterlijk van het litteken? Dan kan een peeling de kleur en structuur vaak nog wat verbeteren.

Atrofische littekens

Atrofische littekens zijn littekens die wat verzonken in de huid liggen. Vaak zijn ze klein en min of meer rond. Deze littekens ontstaan wanneer het normale huidgenezingsproces verstoord is.

Atrofische littekens kunnen op het hele lichaam voorkomen, maar vaak worden ze gezien op het gezicht.

Atrofische littekens kunnen ontstaan door:

• acne (de zogenaamde acne-littekens in het gezicht)
• huidbeschadigingen na infecties, schimmels en virussen (bijv. waterpokken)
• chronische lupus erythematosus

De beste behandeling voor atrofische littekens

Er zijn diverse behandelmogelijkheden voor atrofische littekens. Welke methode het beste voor jou is hangt vooral af van jouw specifieke litteken(s).

Microdermabrasie of dermabrasie
Wanneer er sprake is van een milde en oppervlakkige vorm van littekens dan kan met microdermabrasie vaak een goed resultaat worden behaald. Met deze behandeling wordt de bovenste huidlaag verwijderd, waardoor deze opnieuw aangroeit en zich kan herstellen. Wanneer de littekens dieper liggen, dan kan er ook voor een dermabrasie-behandeling gekozen worden. Met deze behandeling wordt meer huidweefsel weggehaald. Het effect is hierdoor groter, maar de hersteltijd is ook langer en de kans op complicaties groter.

Laserbehandeling
Met een laserbehandeling kan de oppervlakte van de huid geremodeleerd worden. Zo kunnen overgangen tussen littekens en de ‘gewone’ huid zachter worden gemaakt, waardoor de littekens minder opvallen. Er kunnen verschillende types laser worden gebruikt, maar meestal zal de arts een CO2-laser gebruiken.

Fillers of lipofilling
Met behulp van fillers of door het inspuiten van lichaamseigen vet (lipofilling) kan het litteken dat verzonken ligt in de huid een beetje omhoog gehaald worden. Hierdoor valt het minder op.

Peelings
Met behulp van een chemische peeling kan de bovenste laag van de huid worden verwijderd. Het lichaam zal hierna een nieuwe huidlaag aanmaken. Vaak ziet de huid er gezonder en egaler uit na een peeling.

Vaak kiezen artsen er voor om een combinatie van de hierboven genoemde behandelmethodes te gebruiken om atrofische littekens zo goed mogelijk te laten vervagen.

Hypertrofische littekens & keloïden

Hypertrofische littekens en keloïden lijken veel op elkaar maar zijn niet hetzelfde. Zowel hypertrofische littekens als keloïden manifesteren zich als rode en sterk verdikte plakken op de huid die soms erg jeuken. Maar waar hypertrofische littekens niet groter worden dan de oorspronkelijke wond, kunnen keloïde littekens blijven groeien en groter worden dan de oorspronkelijke wond. In een heel enkel geval kunnen keloïden uitgroeien tot zeer grote tumorachtige gezwellen.

Hypertrofische littekens

Deze littekens vormen zich meestal binnen 3 weken tot een maand na de verwonding. Na het ontstaan wordt het litteken steeds iets dikker en zichtbaarder. Dit is een proces dat vaak enige maanden duurt.

Meestal bereikt het litteken zijn maximale omvang na 6 tot 8 maanden, maar de groei kan ook langer dan dat duren. Na deze ‘groeiperiode’ wordt het litteken vaak weer kleiner en minder zichtbaar. Dit in tegenstelling tot keloïde littekens, die vaak in omvang kunnen blijven toenemen.

Keloïden

Deze littekens hebben in het begin een vergelijkbaar verloop met hypertrofische littekens. Maar waar de hypertrofische littekens na verloop van tijd krimpen, blijven keloïden vaak doorgroeien. Keloïden komen tot 15x vaker voor bij mensen met een donkere huidskleur, t.o.v. mensen met een lichte huidskleur.

Hypertrofische littekens kunnen overal op het lichaam ontstaan. Keloïde littekens ook, maar deze ontstaan vooral op de:

• Borsthuid.
• Op de schouders.
• In de nek.
• Op de bovenarmen.
• Achter of op de oren.
• Op de wangen.

Vaak ontstaan hypertrofische littekens en keloïden na:

• Brandwonden.
• Operatiewonden.
• (Diepe) snijwonden.
• Schaafwonden.
• Na het plaatsen van een (oor)piercing.

Een keloïd kan daarnaast ook ontstaan na een tatoeage, na een vaccinatie, na acné of zelfs zonder een duidelijk aanwijsbare oorzaak.

De beste behandeling voor hypertrofische littekens en keloïden

Om hypertrofische littekens en keloïden niet te veel te laten groeien is het belangrijk deze tijdig en goed te (laten) behandelen. Voor een groot deel kun je dit vaak zelf doen.

Druk- of compressietherapie
Met deze therapie wordt druk gezet door middel van een spons, plastic plaatje of elastische drukkleding. Door de druk op het litteken wordt deze platter en minder zichtbaar. Je kunt dit meestal zelf thuis doen, op aanwijzing van je behandelend arts.

Siliconenpleisters en -gels
Van deze middelen is bekend dat ze kunnen helpen om het litteken klein te houden. Je kunt meestal met siliconenpleisters en -gels beginnen zodra de wond gesloten is en de hechtingen verwijderd zijn. Maar overleg altijd eerst met je behandelend arts.

Door de siliconen op het litteken aan te brengen worden de littekens zachter, platter en minder zichtbaar. Bovendien helpt het vaak ook om klachten te verminderen, zoals jeuk en eventuele pijn.

Injecteren van het litteken met een corticosteroïd
Corticosteroïden kunnen helpen om het litteken te laten vervagen. De behandeling is pijnlijk en moet bovendien meerdere keren herhaald worden.

Stikstofbehandeling bij keloïden
Keloïden kunnen soms goed behandeld worden met een stikdtofbehandeling. Met deze behandeling worden de overactieve littekencellen als het waren doodgevroren. Hierdoor ontstaat een nieuwe wond die vaak op een normale manier geneest.

Radiotherapie bij keloïden
In uitzonderlijke gevallen is ook radiotherapie een behandelmogelijkheid bij keloïden. Hierbij wordt het litteken zeer lokaal bestraald via een in de huid ingebracht buisje. Het is een specialistische behandeling die alleen in enkele centra kan worden uitgevoerd.

Voor vrijwel al deze behandeling geldt dat ze binnen 2 jaar na het ontstaan van het litteken moeten worden uitgevoerd. Is je litteken ouder? Dan kan er voor gekozen worden om het litteken chirurgisch te verwijderen en vervolgens alle bovenstaande behandelingen alsnog toe te passen op het ‘nieuwe litteken’. Zo kan het litteken kleiner en minder zichtbaar worden gemaakt.

Striae

Striae zijn de enige littekens die hun ontstaan niet danken aan een genezingsproces. Striae ontstaan namelijk door het te snel en te veel oprekken van de huid. Striae kunnen zich vormen op de buik, billen en dijen. Ze zijn vaak rood/paars van kleur.

Meestal ontstaan striae door een zwangerschap, snelle groei (bijvoorbeeld in de puberteit) of door extreme gewichtsschommelingen. Striae worden vaak gezien als een typisch vrouwenprobleem, maar niets is minder waar. Ook mannen kunnen ze krijgen.

De beste behandeling voor striae

Er is nog geen behandeling die striae helemaal kan doen verwijderen. Wel kunnen de striemen die ontstaan flink verminderd worden.

Vaak is een combinatie van verschillende behandelingen het effectiefst. Zo wordt er meestal gekozen voor een combinatie van enkele van de volgende therapieën.

Een Peeling
Met een peeling kan de bovenste huidlaag verwijderd worden. Hierna wordt deze opnieuw gevormd. Uit onderzoeken blijkt dat een peeling effectief kan zijn tegen striae wanneer het meerdere keren wordt uitgevoerd.

Een laserbehandeling (bijv. CO2-laser)
Een behandeling met behulp van lasers kan er voor zorgen dat de kwaliteit en het uiterlijk van de huid verbeterd. Na enkele laserbehandelingen vallen striae vaak een stuk minder op.

Microdermabrasie
Met microdermabrasie kan de bovenste huidlaag worden verwijderd. De huid herstelt zich door een nieuwe huidlaag aan te maken. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat microdermabrasie helpt tegen striae. Veel artsen combineren het echter met een peeling of lasertherapie voor een zo optimaal mogelijk resultaat.

Tot Slot

De meeste littekens genezen goed en zijn na verloop van tijd niet of nauwelijks meer zichtbaar. Het is normaal dat het genezingsproces tot een jaar in beslag kan nemen. Gedurende dit jaar is het litteken vaak wat rood van kleur en dik. Bij een goed genezend litteken neemt de verdikking en verkleuring geleidelijk steeds meer af.

Wanneer een litteken steeds dikker wordt of te lang rood blijft, dan is er wellicht sprake van een slecht genezend litteken, zoals een hypertrofisch litteken of een keloïd. Als je vermoed dat hier bij jou sprake van is dan is het aan te raden om een plastisch chirurg het litteken te laten beoordelen.

De plastisch chirurg kan je adviseren of een behandeling voor jou zinvol is en met welke behandeling het beste resultaat behaald kan worden. Plastisch chirurgen kunnen zowel behandeladvies geven over nieuwe als over al lang bestaande littekens.